Krishi Patrika, Nepal

A Fortnightly Newsletter on Agricultural & Forestry Technologies, Farmers Rights and Analytical News  

  About Krishi Patrika | Request for Support | 1st issue | 2nd issue | 3rd issue | 4th issue | 5th issue | 6th issue | 7th issue | 8th issue | 9th Issue | 10th issue | 14th issue | 11th Issue | 12 issue | 13 issue | Krishi Patrika- Photos | 25 issue | 27 th Issue, 14-28 January 2009

uf]=x'=sf=b=g+= @(÷)^$÷^%

s[lif / jg k|ljlw, s[ifs xslxt Pjd\ ;dfrf/ ljZn]if0ffTds kflIfs

s[lif klqsf

Krishi Patrika A Newsletter on Agricultural & Forestry Technologies, Farmers Right and Analytical News

jif{M ! c°M !) s[lif klqsf  -@)^% ;fn, j}zfv !^–#! (28 April -13 May, 2008) d"NoM Psk|lt ¿M!) -jflif{sM ? @@%_

s[lif ;]jf cGt/ut k|yd >]0fLdf kbf]Ggtx¿df xflb{s awfO{ tyf z'esfdgf

xfn} nf]s;]jf cfof]u, a9'jf ;ldltsf] @)^% ;fn j}zfv !$ ut]sf] lg0f{o cg';f/  s[lif tyf ;xsf/L dGqfno cGt/ut ljleGg ljefu tyf zfvfx¿df ;]jf/t /f=k= låtLo >]0fLsf @@ hjfg jl/i6 clws[tx¿sf] /f=k=k|yd -;x;lrj_ kbdf kbf]GgtL ePsf] 5 . kbf]GgtL x'g]x¿df  s_ lkm;l/h ;d"xdf >L lszf]/ s'df/ pkfWofo, v_ df6f] lj1fg ;d"xdf >L ;Togf/fo0f d08n, u_ afnL ;/+If0f ;d"xdf !_>L nLnf/fd kf}8]n, @_>L O{Zj/ k|;fb l/hfn, #_>L ;'/]z k|;fb uf}td, 3_ afnL ljsf; -Pu|f]gdL _ ;d"xdf !_ >L wd{bQ a/fn, @_>L dx]z gfy >]i7, ª_ s[lif k|;f/ ;d"xdf !_8f= >L Zofd lszf]/ zfx, @_>L Vofd zdf{ kf}8]n, #_>L z+s/ k|;fb kf08]o, $_>L hfgsL k|;fb vgfn %_ >L lji0f' k|;fb cof{n, r_ afujfgL -xl6{sNr/_ ;d"xdf !_ >L df]xg axfb'/ yfkf, @_>L uf]kfn k|;fb >]i7, #_ >L r'6/fh u'?ª, $_ >L gf/fo0f k|;fb l3ld/], 5_ nfOei6s, kf]lN6«, 8]/L, 8]eNkd]G6 ;d"xdf !_ 8f >L lbg]z k|;fb k/fh'nL, @_ >L pbo rGb| 7fs'/, #_ >L s[i0f k|;fb zdf{ h_ Pu[sNr/ Osf]gf]ldS; P08 dfs]{l6ª ;d"xdf !_ >L hgfb{g clwsf/L, @_ >L sdn/fh uf}td, #_ >L lji0f'bQ cj:yL x'g'x'G5 .

clxn]sf] a9'jfn] pxfFx¿nfO{ ljlzi6 kb tyf dGqfno :t/Lo ;lrjsf] cj;/ vf]lnPsf] 5 . g]kfn ;/sf/sf] lghfdtL ;]jfsf] o:tf] ul/dfdo pRr kb -g]kfn s[lif ;]jf /f=k= k|yd >]0fL -k|fljlws_ df a9'jf x'g' ePsf]df ;j{k|yd o; s[lif klqsf kl/jf/ xflb{s awfO{ 1fkg ub{5 . cfhsf] gofF g]kfn agfpg] qmddf pxfFx¿sf] o; kbf]GgtLn] s[lif / ls;fgx¿sf] pGgtLdf 7f]; e"ldsfsf]  ck]Iff ub}{ pQ/f]t/ k|ultsf] sfdgf ub{5 . k

dsjfgk'/sf] gAa] k|ltzt df6f]df cDnLokg

– s[i0f yfkf, dsjfgk'/

       dsjfgk'/ lhNnfsf] ljs6 cfu|f uflj;df ;~rfng ul/Psf] df6f] k/LIf0f lzlj/df NofOPsf !@@ hgf s[ifsx¿sf] df6f] dWo] !)( hgfsf] df6f] clt cDnLo ePsf] kfOPsf] 5 . Ps u}/;/sf/L ;+:yf km/jf8{ g]kfnsf s[lif k|fljlwsx¿ >L s[i0f k|;fb u'Ktf / >L l8NnL/fh kf}8\ofnn] df6f] k/LIf0f ug]{ qmddf df6f]sf] kL=Pr dfg ;ft eP /fd|f] x'g]df %=@ dfq -sd kLPr, a9L cDnLo_ kfOPsf] s[lif k|fljlwsx¿n] atfpg' ePsf] 5 . df6f]df k|fËufl/s tTjsf] sdL, hyfefjL /f;folgs dnsf]  k|of]u tyf cJojxfl/s s[lif k|0ffnLsf sf/0f df6f]sf] u'0f:t/ 36L afnLsf] pTkfbsTjdf X|f; cfPkl5 ls;fgx¿ lrGtLt ePsf 5g\ . ls;fgx¿n] df6f]sf] cDnLokg x6fpg / afnL ;kfg{sfnflu ;DjlGwt lgsfo;+u ;xof]usf] clkn klg u/]sf 5g\ . df6f]sf] cj:yf ljlu|Psfn] ;'wfg{sfnflu s[lif r"g xfNg' kg]{, /f;folgs dnsf] dfqf 36fP/ k|fËfl/s dnsf] dfqf a9fpg' kg]{ k|fljlwsx¿sf] ;'emfj /x]sf] 5 .      k

 

 

km]jftfnM

;f}Gbo{ / hnljxf/ clg lk+h8fdf df5fkfng

vkf}+bLaf6 km]jf tfnsf] kfgLdf df5fk'R5|]sf] dgf]/d b[Zo xf]Og, a? b]lvG5g\ afF;sf n6\7fx¿ / hfnsf 3]/fx¿ . kbofqL tyf gf}nf dflg;x¿ 7fGb5g\ tfnsf] df5f dfg{ kf;f] yfk]sf] < t/ dfg{ xf]Og, df5f kfngsf nflu kfgLleq lk+h8f /flvOPsf] xf] tfndf .

vkf}+bLdf n]s;fO8sf] kfZrfTo ;+:s[lt / pRr hLjg:t/b]lv 6f9f ;;fgf em'k|fx¿ 5g\ ljkGg / df5f df/]/ hLljsf ug]{ hnf/Lx¿sf] . sl/a !%) 3/w'/L . oL hnf/Lx¿ v]tLkflt gu/L k/+k/fut ¿kdf km]jftfndf df5f df/]/ hLljsf]kfh{g ub{5g\ . cr]n klg logLx¿n] k/+k/fnfO{ wfgL cfPsf 5g\ t/ cln km/s ¿kdf, km]jftfndf df5f klg dfb{5g\ clg tfndf lkFh8fleq df5f kfng klg ub{5g\ .

klxnf] k6s @)#@ ;fndf Ps hfkfgL :jod;]jsn] hfkfgaf6 Knfli6ssf] hfn dufP/ km]jftfndf lkFh8fdf df5f kfng ;'? ug'{ ePsf] xf] . dT:o cg';+wfg s]Gb| km]jftfnsf >L ;'/]Gb| k|;fb zfx eGg' x'G5 æJoj;flos ¿kdf lkFh8f df5f kfNg] k|ljlw @)$* ;fnb]lv ;'? ePsf] xf] . xfn oL hnf/Lx¿n] km]jf tfndf sl/a %%) j6f df5f kfNg] hfn /fv]sf 5g\ . hfnx¿ tfndf sl/a tLg dL6/ ulx/f] kfgL ePsf] 7fpFdf /flvG5 . oL df5fsf] hfnLsf]nflu ljb]zaf6 lemsfOPsf Knfli6ssf hfnx¿ k|of]u ul/G5g\ . xfn KNfli6ssf hfnLx¿ ef/t, rLg tyf hfkfgaf6 cfoft ul/G5 Æ .

lk+h8fdf df5f kfngsfnflu dT:o cg';Gwfg s]Gb|, km]jftfnn] cfjZos dfqfdf df5fsf e'/fx¿ pTkfbg tyf ljt/0f ub{5 . s]Gb|sf k|d'v >L kbd axfb'/ lji6 eGg' x'G5 æs]Gb|n] ut jif{df tL; nfv e"/f pTkfbg tyf ljt/0f u¥of] . jif}{ lkR5] e"/fsf] dfu a9b} uPsf]n] dfu cg';f/ e"/f cfk"lt{ ug{ ;Sg] cj:yfdf s]Gb| 5}g . o;sf nflu lghLIf]qnfO{ k|f]T;fxg ul/g' kb{5 Æ .

 oL dT:o Joj;foLx¿ dT:o cg';+Gwfg s]Gb|sf] kxndf ;d"xdf cfj4 ePsf 5g\ . ækm]jf dT:o Joj;foL ;ldlt @)%@Æ sf] :yfkgf ljlwjt ¿kdf lhNnf k|zf;g sfof{no sf:sLdf btf{ ePsf] Ps j}wflgs ;+:yf xf] . df5fsf] ahf/ Joj:yfsfnflu o; ;ldltsf ;b:ox¿n] tfndf ;dft]sf tLg lsnf] eGbf 7"nf] df5f 7]s]bf/nfO{ laqmL ug]{ Joj:yf ldnfOPsf] 5 / hfnleq kflnPsf df5fx¿ eg]+ JolQmut dflgG5 . ;ldltn] 7"nf df5f ljux]8, l;Ne/ cflb k|ltlsnf] ? !))÷ / zx/ df5f ? @$)÷ k|lt lsnf]df laqmL ul/G5 . hnf/Lx¿ eGb5g\, æ;a}eGbf a9L df5f sflQs b]lv kf}if dlxgfdf ;dfltG5g\Æ . cGo df};ddf eGbf o; hf8f]df lsg a9L df5f hfndf kb{5g\ < Tof] cWoogsf] ljifo x'g ;Sb5 . xfn dT:o cg';+wfg s]Gb|n] hnf/Lx¿nfO{ jflif{s ¿kdf # nfv ;fgf] cfsf/ -Ps, 8]9 u|fd_sf] e"/f k|lt e"/f ? &) k};fdf laqmL ljt/0f ub{5 .

ædf5fsf] dfu a9L ePsf]n] xfn laqmLsf] vf; ;d:of gePsf]Æ >L 1fg axfb'/ hnf/L atfpg' x'G5 . æt/ tfndf df5f sd x'Fb} uPsf]n] b}lgs %) lsnf] df5f klg kb}{gÆ .

>L 1fg axfb'/ hnf/Lsf !* j6f hfn 5g\ / jif{sf] sl/a %)) lsnf] hfndf kflnPsf] df5f / yk $)) laqmL tfndf ;dfltPsf] df5f laqmL u/]/ sl/a Ps 8]9 nfv ?k}ofF cfDbfgL ug'{ x'G5 . oxL cfDbfgLaf6 ;ft hgfsf] kl/jf/ kflnG5g\ . v]tLkftL tyf cGo cfo;|f]t s]xL 5}g .  slxn]af6 df5f kfNg ;'? u/]sf] k|Zgdf pxfF eGg' x'G5 æz/L/n] df5f ;dfpg ;Sg] ePb]lvg} df5f kfNg ;'? u/]sf] x'FÆ . 

df5f kfNg] hfnLsf] u'0f:t/ clt Go"g ePsf] u'gf;f] dT:o Joj;foLx¿sf] /x]sf] 5 . hfnL kfgL leq /fVbf Knfli6s s8feP/ df5f v]Nbf df5fsf] z/L/df 3fp nfUg] / 3fp nfu]sf] df5f u|fxsx¿n] /f]uL 7fg]/ glsGg] u/]sfn] df5fsf] laqmLdf ;d:of cfPsf] >Lhnf/L atfpg' x'G5 .

tfndf plxn]plxn] k|z:tdfqfdf :yfgLo hftsf df5f -zx/, afd, leQ], dfFu'/  cflb_ kfOGy] t/ cr]n :yfgLo df5fsf] ;ªVof 3l6/x]sf] 5 . tfndf df5fsf];ªVof sfod /fVg ;ldltn] Ps nfv, dT:o cg';+wfg s]Gb|n] tyf s[lif ljsf; sfof{no tyf cGo ;+3÷;:yfx¿n] klg jif]{gL e'/fx¿  5f8g] ub{5g\ .

;ldltsf nflu xfn u|f; sfk{sf] nflu Ps / csf]{ lau x]8, l;Ne/ sfk{sf e'/f x'sf{pgsf nflu csf]{ u/L slDtdf b'O{ df5f x'sf{pg] kf]v/Lsf] cfjZostf /x]sf]5 . ;DefJotf tyf cj;/ x'Fbfx'Fb} klg cfly{s ;|f]tsf] sdL ePsf]n] ;ldltn] cfˆg} df5f g;{/Lsf] Joj:yf ug{ ;s]sf] 5}g . To:t} km]jf tfnsf] k|of]u tyf Joj:yfkg -Users right_, hnf/Lx¿sf] x'g' kg]{, km]jf tfndf x'g]÷ul/g] k|b'if0f lgoGq0f ul/g' kg]{, tfnsf] afFwaf6 df5f efu]/ ghfcf]; eGgfsf] nflu ljz]if Joj:yf ul/g' kg]{, tfnsf]] l;df cltqmd0f eO/x]sf]n] lgoGq0f ul/g' kg]{  dfu dT:o Joj;foLx¿sf] /x]sf] 5 .

hnf/Lx¿sf] kl/jf/ ;ªof a9b} hfg] / tfnsf] df5f dfg]{ Joj;fodfdfq l;ldt/xg] k|j[ltnfO{ lg?T;flxt ub}{ j}slNks pkfox¿ ljz]iftM ko{6g If]qdf oL hnf/Lx¿sf] >d / ;Lk kl/rfng ul/g' kg]{, tfnsf] ;f}Gbo{ tyf tfndf x'g] k|b"if0f lgoGq0fsfnflu tfndf df5fkfng Joj;fonfO{ Jojl:yt tyf hnf/Lx¿sf] hLljsf]kfh{gsf] ;'lglZrt ul/g' kb{5 . kk

 

zx/df ufO{kfngM

tfhf b"wsf] cfk"lt{ t/ jftfj/0f k|b"if0fsf] ;Defjgf<

$ /f]h' lu/L, clgtf nD;fn, sf7df8f}+  

zx/Ls/0f;u+;u} ufO{kfngsf] ;d:of a9b} uPklg kf]sfsf] b"w eGbf tfhf b"wsf] dfu a9]kl5 ;fgf] If]qdf klg s]xL s[ifsx¿n] ufO{kfng u/L u|fxsx¿sf] cfjZostf k'/f u/]/ cfkm\gf] hLljsf klg /fd|};+u rnfO cfPsf 5g\ . dflg;x¿df ljz]iftM j[4, afns / la/fdLx¿sf nflu 8]/Lsf] b"w eGbf ufO{sf] tfhf b\"wk|ltsf] cfsif{0fsf] sf/0f zx/LIf]qdf Jofj;flos b'Uw Joj;fo km:6fO /x]sf] 5 . ufpF3/df h:tf] xl/of] 3fF;, :ofpnf pknAw gePtfklg ahf/df laqmLsf] ;'ljwfsf] sf/0f ufO{kfNg] s[ifsx¿ ;fgf] 7fpFdf l;ldt eP/ klg b'Uw Joj;fo ;~rfng ul/cfPsf 5g\ . sf7df8f}+ pkTosfdf ljz]iftM sf7df8f}sf] rqmkyleq slt Jofj;flos ufO{kfns 5g\ To;sf] olsg tYofÍ gePklg afUdtL, lji0f'dtL, wf]aLvf]nf cflbsf] b'j} lsgf/fdf @)) eGbf a9L ufO{sf uf]7x¿ ePsf] cg'dfg 5 .

zx/df ufO{kfng ljz]iftM bfgf, k/fn, kmflnPsf t/sf/Lx¿sf kftx¿ tyf cGo vfBkbfy{x¿ v'jfP/ kflng] ul/G5 . sf7df8f}+sf] l;gfdËndf sl/a #) ufO{a:t' kfng ub}{ cfpg' ePsf s[ifs xs{dfg l;Gs]dl0f ufO{nfO{ bfgf, k/fn, / t/sf/L ljz]iftM sfpnLsf] kft v'jfpg] ug'{ x'G5 .  ;fOsndf b"w /fv]/ Go"/f]8, ef]6flx6L, l;gfdËnsf 3/3/ rxfb}{ k|ltdfgf ? !&÷ sf b/n] laqmL ub}{ cfpg' ePsf] 5 . 5/l5d]ssf] egfO{ / ufnL vfP/ klg pxfF ufO{ kfNg] ug'{ ePsf] 5 . ufO{sf] b"w jfx]s uf]j/ klg laqmL x'g] ub{5 . sfFrf] uf]a/ k|lt 8f]sf ? %÷ / kfs]sf] dn k|lt ? !)÷ sf b/n] uf]7d} laqmL x'g] ub{5 .

zx/leq ;3g dfgj a:tL ePsf] 7fpFdf uf]7 /fVbf k|b"if0f klg x'g] u/]sf] 5 . uf]7 glhs} a;f]af; ug]{ Ps l5d]sL >LdtL /df cf]emf eGg' x'G5 æuf]7sf] kmf]x/n] ubf{ uGw / lemËfn] b'v lbg] ub{5Æ .

t/ s[ifsx¿n] uf]7 lgodLt  ¿kdf ;kmf ug]{ atfpF5g\ . l;gfdËndf a;f]af; ub}{ cfpg' ePsL csL{ u[lx0fL >LdtL lgzf a'9fyfsL ufO{sf] tfhf b"w vfg kfPsf]df bu+ kb}{ eGg'x'G5 ædnfO{ zx/df a:bf klg ufO{sf] b"w vfg kfPsf]df ufpFs]f ememNsf] cfpF5Æ .  zx/leq ufO{ kfNbf k|b"if0f a9g], 5f8f ufO{a:t'n] oftfoftdf cj/f]w k'¥ofpg], /f]u / sL/fsf] ;+qmd0f x'g], af6f]3f6f] lau|g], af/L, k;ndf /flvPsf] vfg]s'/f, cfxf/f vfO{lbg], yf/f]÷a'9f] ufO{ jf af5f]nfO{ uf]7af6 wkfO{ 5f8f 5fl8lbg] cflb ;d:ofx¿n] ubf{ gu/kfnLsfn] zx/L If]qdf ufO{ kfNg aGb]h nufPsf] 5 . t/ b"w laqmL tyf ahf/sf] /fd|f] ;'ljwf tyf ultnf] cfDbfgLsf] ;|f]tsf] sf/0f zx/ s]lGb|t ufO{kfng / t/sf/L v]tL b'j} km:6fO /x]sf] Joj;fo xf] sf7df8f}+df .

zx/sf] jftfj/0f k|b"if0f gx'g] u/L ;j{;fwf/0fsf] tfhf b"w k|ltsf] rfxgf, ufO{kfng ug]{ s[ifsx¿sf] ;'lglZrt hLljsf]kfh{gnfO{ Wofgdf /fvL zx/L b'Uw Joj;fonfO{ Jojl:yt ul/g' kb{5 . k

 

t/sf/Lsf] d"Nodf lu/fj6, ls;fg / Jofkf/L b'j} dsf{df

s[i0f ;]g yfkf

ut jif{x¿sf t'ngfdf o; jif{ t/sf/L v]tLdf j[l4 ePsf]n] t/sf/Lsf] d"Nodf lu/fj6 cfPsf] 5 . ut jif{x¿df åGb tyf jGbsf sf/0f ls;fgx¿ ql;t eO s]xLn] t/sf/L v]tL g} 5f8]sf lyP eg] s]xL ls;fgx¿sf] l6k]sf] t/sf/L ahf/;Dd Nofpg g;Sbf s'lxP/ v]/ uPsf] lyof] . o;kfnL k|foM h;f] t/sf/L v]tL x'g] 7fpFx¿df t/sf/Lsf] nx/ g} nfu]sf] b]lvG5 . utjif{ 6df6/ k|ltlsnf] @)—@@ ?k}of ;Dd lyof] eg] o;kfnL pQm d"Nodf lu/fj6 cfO{ k|ltlsnf] *—!) ?k}of /x]sf] 5 . To:t} ut jif{ sfpnLsf] d"No k|ltlsnf] #)—#% ?k}ofF /x]sf] lyof] eg] o; jif{ 36]/ &—* ?k}ofF ;Dd /x]sf] x]6f+}8f a;kfs{df t/sf/L Joj;fo ub}{ cfPsf s]zj k|;fb bfxfn atfpg' x'G5 .

       clxn] dsjfgk"/sf] xfFl8vf]nf, ledkm]bL, kfn'Ë, gfd6f/, cfde~Hofª nufotsf 7fpFaf6 cTolws t/sf/L lgof{t ePsfn] t/sf/Lsf] efp 36]sf] csf{ t/sf/L Jofkf/L /lkmn cfnd atfpg' x'G5 . æt/sf/Lsf] d"No 36]kl5 3/kl/jf/ wfGg klg d'l:sn 5Æ  cfndsf] egfO lyof] . To:t} jfWotfn] 3f6fsf] Jofkf/ ul//x]sf] t/sf/L Jofkf/L ;HhL h};jfn atfpg' x'G5 . a}+Íaf6 C0f lnP/ t/sf/L v]tL u/]tfklg d"Nodf lu/fj6 cfPsfn] 7"nf] 3f6f a]xf]g'{ k/]sf] xfFl8vf]nfsf ls;fg lai0f'/fd aflgofFn] lg/fz x'Fb} atfpg' x'G5 . t/ cfd hg;fwf/0f ;:tf]df /fd|f] t/sf/L kfP/ v';L 5g\ .

To:t}, g]kfnu~hdf klg uf]ne]+8f laqmL geP/ lsnf]sf] b'O{ ?k}ofFdf yf]s laqmL ug{ jfWo ePsf 5g\ ls;fgx¿ . plrt ahf/ Joj:yfkg tyf a9LePsf] tfhf t/sf/LnfO{ k|zf]wgsf] j}slNks tl/sf ckgfpg ;s] ls;fgx¿n] /fxt kfpg ;Sg] lyP . k

 

df}lns s[lif cGj]if0fsQf{x¿sf æclen]vÆsfnflu ;"rgfM

g]kfndf s[lif If]qdf w]/} df}lns sfdx¿ ePsf 5g\ t/ To;sf] clen]v st} kfOGg . oL cfljisf/sx¿ s]xL sfn kl5 lj:d[ltdf lanfP/ hfg] k|jn ;Defjgf 5 . o; ;Gbe{df Pshgf cfb/0fLo jl/i6 s[lif lj1 -Senior Most Living Agriculturist_n] ;Nnfx lb+b} eGg' x'G5 ælagf k|fljlwsx¿sf] cg';Gwfg jf cfwf/ glnOsg\ :j–cg'ej / k|of]uåf/f df}lns cfljisf/x¿ g]kfnL s[ifsx¿af6 ePsf 5g\ . o:tf cGj]ifsx¿sf] clen]v /fvL lnlkj4 -Documentation_ ug]{ sfd s;}af6 ePsf] 5}g . of] klqsfn] o:tf ltI0f j'l4 ePsf s[ifsx¿n] æs] s] sfd u/], s] ljifodf u/], sxfF / slxn] u/]Æ eGg] hfgsf/L ;Íng u/]/ k|sflzt u/]df cfpFbf] k':tfn], of] /fi6«n] tL hgsx¿nfO{ >4f ug{;Sg]5g\Æ . t;y{, xfdL ljlzi6 df}lns cGj]if0fsQf{x¿ af/] hfgsf/L ;Íng ul//x]sf 5f}+ . xfdLnfO{ ls;fgx¿n] u/]sf df}lns cg';Gwfg;DaGwL hfgsf/L k7fP/ ;xof]u ug{ cg'/f]w ub{5f}+  – s[lif klqsf  

 

 


 


jif{M ! cÍM !) s[lif klqsf -@)^% ;fn, j}zfv !^– #! _      k[i6 @ u|fdL0f ÷s[lifcy{÷hLljsf

 

s[lif lrGtg ======

 

5}g w}o{ ca, w]/} j]/;Dd ljsf; s'/]/ a:g] s[lif / ls;fgnfO{  

·       g]kfnL eg]+sf ls;fg x'g\ . t/ ls;fgx¿nfO{ ;'v, ;'la:tf, zflGt / r}g 5}g . jiff}+{b]lv blab}+, lklN;b} cfPsf 5g\ s[lif / ls;fg . s[lif k]zf pk]lIft 5, bogLo 5 . ;a} eGbf lg/Lx, lgwf]{ ag]sf 5g\ ls;fgx¿ . clg t ls;fg czfGt 5g\ . ha;Dd k]6df dfd / xftdf sfd x'Gg, ta;Dd ls;fg czfGt eO{ g} /xG5g\ .

·       s[lifsf] ljsf;, ls;fgsf] ljsf; / g]kfn / g]kfnLsf] ljsf; Pp6} l;Ssfsf b'O{ kf6f x'g\, Pscsf{sf k"/s x'g\, ko{fo x'g\ .

·       g]kfn ;d:ofx¿sf] lxdfn xf] . g]kfnsf ;d:ofx¿sf] r'nL ;u/dfyf eGbf cUnf] x'g;S5, olb r'nfpg] xf] eg]+ . 7"n7"nf ;d:ofx¿ 5g\ . hlt 7"nf] dfG5] Tolt 7"nf] ;d:of . hlt 7"nf] a:tL, Tolt 7"nf] ;d:of .  7"n7"nf dflg;sf 7"n7"nf ;d:ofx¿ . ;;fgf dflg;, sfd / dfdsf] ;d:of .  ;ªVof / ;3gtfdf 7"nf hdftsf ;;fgf ;d:ofx¿sf] cg'kftdf w]/} dfqfdf km/s x'g ;Sb5 .

·       clxn] ;d:ofsf r'/f] klxNofpg], ;d:ofsf lgbfg vf]Hg kxn ;'? ePsf] 5 . ev{/ hgfb]z kfPsf] gofF g]t[Tjtxaf6 . s:tf ;d:ofn] k|fyldstf kfpg]< el/Psf] k]6sf] jf vfnL k]6sf] <

·       xfd|f] cf}Fnf]n] :ki6 ¿kdf s[lif / ls;fgnfO{ OlËt ub{5 . clxn]sf] o; ;+ljwfg;efsf k|ltlglwx¿sf] rog jf:tjdf ls;fgx¿n] rog u/]sf k|ltlglwx¿ x'g\ . w]/}sf cg'xf/, nufOv'jfO x]bf{ nfUb5 pgLx¿ v]tdf xnf] hf]Tbfhf]Tb}, uf]7df esf/f] ;f]xbf{;f]xb}{ r'gfpdf xf]ldP/ cfPsf x'g\ . ls;fg h:t} 5g\, ls;fg} x'g . To;}n] clxn]sf] of] gofF k|ltlglwaf6 g]kfnL ls;fgn], s[lif If]qn] w]/}w]/} ck]Iff /fv]sf] 5 .

·       ljutdf b]vfOPsf] xfd|f] ;+:sf/ 5, l;of] ag]/ l5g]{ kmfnL ag]/ lg:sg] < rKkn nufP/, ud5f 3fF6Ldf a]/]/, ;fk6L lnPsf] v'lDrPsf] bf}/f;'?jfn nufP/  ;bg l5g]{ clg kh]/f]df ;'6]8a'6]8 / sl:;Psf] bf}/f;'?jfndf aflxl/g] . of] Oltxf;sf] k'g/fj[lt gxf];\ . gq km]/L ls;fg hfU5 Û

·       ls;fgx¿df k|ljlw x:tfGt/0f, s[ifsx¿sf] xslxt ;/+If0f tyf s[lif / jg ;DaGwL ;dfrf/ ;Dk|]if0f ug]{ p2]Zon] of] s[lif klqsfsf] yfngL ePsf] xf] . uPsf] P]ltxfl;s ;+ljwfg ;efsf] lgjf{rgdf d'Vod'Vo /fhgLlts bnx¿sf 3f]if0ffkqdf s[lif / ls;fgnfO{ x]g]{ b[li6sf]0f s] 5< s[lif / ls;fg;DaGwL s] s:tf d'2fx¿ p7fOPsf 5g\ Tof] xfd|f] rf;f]sf] ljifo /x]sf]n] s[lif klqsfsf] cf7f}+ cÍ ;+ljwfg ;efsf nflu ljleGg /fhgLlts bnx¿n] cfcfˆgf] 3f]if0ffkqdf p7fOPsf s[lif / ls;fg;DaGwL d'2fx¿df ;dlk{t cÍ lyof] .

·       ca xfdL rfxG5f}, 3f]if0ffkqsf afrf sfo{fGjog xf]pg . xfd|f] ;/f]sf/, ls;fgx¿sf] ;/f]sf/, 7"nf hdftn] ef]u]sf ;;fgf ;d:ofx¿sf] /f; xf] . s[lif / ls;fg ef]u]sf ;d:ofx¿ . clxn] 5/]/ pAhfPsf] ds} ebf}df leqfPkl5 csf]{ afnL  gkfs'gh]n s] vfg] < clg d+l;/df sf6]sf] wfg kmfu'gdf /LlQP kl5 csf]{ afnL gkfs'gh]n s;/L u'hf/f ug]{ < jg, jftfj/0fsf] ;+/If0f ub}{ kz'kfng / h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f s;/L ug]{ < xfd|f] clxn]sf] rf;f] xf] .

·       w]/}n] ls;fgx¿nfO{ tLg dlxgf, 5 dlxgf / jif}{e/L vfg k'Ug] elg juL{s[t u/]sf 5g\ . 5g\ æx'g]vfg]Æ / æeP vfg] geP ef]s} a:g]Æ . clg csf]{ ju{ 5  lbglbg} sdfpg] / 5fs 6fg]{, sdfO{ gePsf] lbg k6'sf s;]/ a:g] ju{df klg y'k|} 5g\  g]kfndf . w]/} 7"nf] hdft 5, s[lif / ls;fgLaf6 knfog ePsfx¿sf] . To;}n] clxn]sf] ;/sf/sf] bfloTj ls;fgsf] ljzfn hdftsf] ;d:of ;dfwfg ug]{ tkm{ nlIft x''g' kb{5 . 

·       ljZjdf 36b} uPsf] vfBfGg pTkfbg, r'ln+b} uPsf]] efp, 36b} uPsf] kfgLsf] cfk'lt{ / a]/f]huf/L   s;/L ;dfwfg ug]{ < xfd|f] rf;f]sf] ljifo xf] .    

·       To;}n], g]kfnnfO{ rflxPsf] 5 ;a}eGbf klxn] dfd / sfd . g]kfnL ls;fgsf] ;d:of cflbd ;d:of xf] . clg dfq ls;fg hfu]sf x'g\, t/fO{ hfu]sf] xf], kxf8 hfu]sf] xf] . ca of] hfu]sf] ls;fgnfO{ km]/L ;'Tg lbg' x'Gg . gq b]z km]/L lgbfpF5g\ ==== 

·       af9Ldf ;a} 3/,v]t, cGg, nQfsk8f u'dfPsf kl/jf/nfO{ xfdL s;/L cfkTsfnLg ;xof]u h'6fpF5}f < casf] cfjZostf cTofjZos ;d:ofsf] t'?Gt ;dfwfg  xf] . clg k|fyldstf qmddf 5f]6]f cjlw, dWod / bL3{sfnLg cflwsf sfo{qmdx¿ kb{5g\ . ca w}o{ 5}g c? ;xg], kv{g] <  sd;] sd l5d]sL d'n's ;/x t k'Ug] k|of; u/f}+ <

 

s[lif l;FrfOsf] jt{dfg cj:yf, cfjZostf / dxTj

v]tLsf nflu kfgL ckl/xfo{ j:t' xf] . s[lifsf] pRr pTkfbgsf nflu l;FrfO clt cfjZos x'G5 . pGgt v]tLsf nflu a9L pTkfbg lbg] aLp, dn tyf pGgt k|ljlwsf] pknAw ePtfklg l;FrfOsf] Joj:yf ug{ ;lsPg eg]+ pGgt s[lif k|ljlwaf6 cfzfltt ¿kdf pTkfbg tyf pTkfbsTj a9fpg ;lsGg . cGt/fli6«o cg'ejn] s] b]vfPsf] 5 eg]+ l;FrLt If]q cl;FrLtsf] bfFhf]df tLgu'gf a9L pTkfgzLn x'G5 . To:t} k/k/fut s[lif k|0ffnL ckgfP/ l;FrfOsf] ;'ljwf pknAw u/fPdf dfq klg #) k|ltzt a9L pTkfbg lng ;lsG5 .

g]kfnsf] s[lif k|0ffnL ljz]iftM vfBfGg pTkfbg df};ddf lge{/ ub{5 / sl/a b'O{ ltxfO{ eGbf a9L hldgdf cfsfz] kfgLsf] e/df v]tL ul/G5 . g]kfnsf] hnjfo" cg';f/ sl/a *) k|ltzt jiff{ u[id Ct'df -h]i7 b]lv ebf} ;Dd_ x'g] u/]sf] 5 . slxn] cltj[li6 jf cgfj[li6 x'g] ePsf] tyf lxpFb] afnLsf nflu kof{Kt jif{fsf] cefjdf afnLla?jfx¿sf] pTkfbg tyf pTkfbsTj k|efljt x'g] ub{5 . g]kfndf jiff{ Ct'df v]tLul/g] d'Vo afnLx¿df wfg, ds}, h'6 x'g eg]+ ;'Svf df};ddf ul/g] d'VoafnLx¿df ux'F, tf]/L, cfn', bnxg, t/sf/L tyf cGo afnLx¿ x'g\ .

g]kfndf ^ xhf/ eGbf a9L gbLgfnfx¿ 5g\ . oL gbLx¿ dWo] Ps xhf/ eGbf a9L 7"nf gbLx¿ 5g\ . oL gbLgfnfsf] s"n nDafO{ $%,))) lsnf] dL6/ eGbf a9L 5 . g]kfnsf gbLx¿af6 jif]{gL !&) ca{ So"ljs dL6/ eGbf a9L hn k|jflxt x'G5 . g]kfnsf ;a} gbLx¿ ef/tlt/ aUg] ub{5g\ . ef/tsf]] uËf gbLdf ;'vf df}zddf sl/a  &% k|ltzt kfgLsf] cfk"lt{ g]kfnaf6} lg:s]sf gbLx¿af6 x'g] ub{5 . oqf] hn;Dkbfsf] wgL b]z g]kfndf l;FrfO klg 5}g, ljB't klg 5}g . of] au]/ v]/ hfg] ;'gnfO{ l;FrfO / ljB'tdf kl/0ft ug{ g;Sg' g]kfnsf] b'ef{Uo xf] .

g]kfnsf w]/}h;f] v]taf/Lx¿ ;'Sv} /xG5g\ . v]tL x'g] k|foM ;a} hUufx¿df ljz]iftM t/fO{ tyf leqL dw]zdf l;FrfO ;'ljwf k'¥ofpg ;lsG5 . To:t}, kxf8sf w]/} h;f] e"efudf l;FrfOsf] Joj:yf ldnfpg ;lsg] k|z:t ;Defjgf eP klg clt cfjZostf ePsf] 7fpFdf klg l;FrfOsf] Joj:yf ldnfpg ;lsPsf] 5}g . ;d'bfosf] cfGtl/s tyf afXo ;|f]taf6 ;fgf, dWod tyf 7"nf l;FrfO cfof]hgfx¿ b]zdf 5l/P/ /x]sf gbLgfnfsf] kfgL tyf e"ldut hne08f/sf] pkof]u u/L lgdf{0f ul/Psf 5g\ . t/ s"n v]tL ul/g] sl/a #)(!,))) nfv x]S6/ hUufsf] sl/a !)%(,*^% nfv x]S6/  -sl/a #$ k|ltzt_ df dfq l;FrfO ;'ljwf pknAw 5 . g]kfndf t/fO{ If]qdf 7"nf of]hgfx¿ pko'Qm x'G5g\ eg]+ kxf8L e"efudf ;fgf l;FrfOx¿ dfq pko'Qm x'G5g\ . 

l;FrfOsf] dxTj a'em]/ g]kfnL s[ifsx¿n] k/fk"j{sfnb]lv cfˆg} df}lns k|ljlwsf] ljsf; u/]/ ;fgf7"nf l;FrfO of]hgfx¿ ;~rfng u/]sf 5g\ . la=;= !(*#÷*$df ;Kt/L lhNnfdf rGb| gx/sf] lgdf{0f ePaf6 l;FrfO ljsf;sf] ;'?cft ePsf] xf] . s[lif ljefu cGtu{t @)@( ;fndf kmfd{ l;FrfO tyf hn pkof]u zfvf :yfkgf ul/of] / cf=j= @)@(÷@)#) ;fndf gf/fo0fL c~rn l;FrfO ljsf; cfof]hgf nfu" ul/of] . To;} ;fn @)#) df æs[lif tyf vfB dGqfnoÆsf] gfd kl/jt{g u/L ævfB, s[lif tyf l;FrfO dGqfnoÆ /flvof] . cfj @)%$÷%% df ljZj a}+ssf] ;xof]udf g]kfnsf] #! lhNnfx¿df æg]kfn Ol/u]zg ;]S6/ cfof]hgfÆ  / @)%&÷%* df yk #% lhNnfdf æbf];|f] l;FrfO ;]S6/ cfof]hgfÆ nfu' ePsf] xf] .  

s[ifss} ;lqmotfdf ;fgf7"nf l;FrfO cfof]hgfx¿ klg ;~rflnt 5g\ . pbfx/0fsf nflu /fKtL gbLsf] b]pv'/L l;FrfO, alb{of  s}nfnL lhNnfdf s0f{fnL gbLsf] l;FrfO of]hgf, ?kGb]xL lhNnfsf] ;f]nx 5lQ; dh'jf s'nf], afudtL l;FrfO, l;S6f l;FrfO, aaO l;FrfO cflb o:tf] l;FrfO of]hgfaf6 %,))) x]S6/ b]lv !%,))) x]S6/ hUufdf l;FrfO pknAw u/fPsf] 5 . t/ klg l;FrfO cfof]hgfsf] sfof{Gjogsf nflu cfjZos hgzlQm tyf lgdf{0f ;fdfu|Lsf] cefj, ef}ule{s ljifdtf, Joj:yfkg kIfsf] Jofks sdhf]/L cflb sf/0fn] l;FrfOsf] plrt Joj:yf x'g ;ls/x]sf] 5}g . g]kfndf ljBdfg w]/}h;f] l;FrfOsf nflu agfOPsf gx/ jf s'nf], s'n]zfx¿ df};dL jif{fdf lge{/ /xg], lxpFbdf kfgL 36]sf] a]nf l;FrfOsf nflu kfgL pknAw gx'g], af9L, klx/f] tyf 7"nf] e]n cfPsf] a]nf jif}{lkR5] elTsg] cflb ofjt ;d:ofx¿ 5g\ .

  w]/}h;f] ;~rfngdf /x]sf l;FrfO cfof]hgfx¿sf] dd{t–;Def/ tyf lkmtnf] Joj:yfkgsf] sf/0f ;d"lrt nfe lng ;lsPsf] 5}g . hn pkef]Qmf ;d"xsf] u7g, Ifdtf clej[l4 tyf ;+:yfut ;'b[9Ls/0f, ;fem]bf/L tyf ;dfj]zL cjwf/0ff cjnDag u/L l;FrfO If]qdf Jofks ;'wf/ Nofpg ;lsG5 .

g]kfndf ;tx l;+rfO{ tyf e"ldut hn l;+rfO{ tyf k/Dk/fut s'nfx¿af6 x'g] l;+rfO{sf tl/sfx¿ pknAw 5g\ . tyf s[lif If]qsf ljsf;sfnflu gofF gofF l;FrfOsf k|ljlwx¿sf] ljsf; tyf k|of]u eO/x]sf 5g\ h:t} ;]tL gbLdf k|of]udf cfPsf] lnˆ6 Ol/u]zg, yf]kf l;FrfO, kmf]x/f l;+rfO{ tyf :ofnf] 6\o'aj]n, cfsfzsf] kfgL ;Íng, v]/ uPsf] efG;fsf] kfgLsf] k'gM k|of]u cflb h;af6 ;LdfGt s[ifsx¿sf] klg l;FrfOdf kx'Fr ;Dej ePsf] 5 . g]kfn ;/sf/n] bL3{sfnLg ;f]+r cg';f/ :jLs[t u/L nfu' u/L ;s]sf] hn;|f]t /0fgLlt tyf /fli6«o hn of]hgfsf] cjwf/0ff cg';f/ ;g\ @)@& ;Dddf b]zsf] l;FrfO of]Uo hldgdWo] (& k|ltzt hldgdf l;FrfO ;'ljwf k'Ug] u/L l;FrfO ;+/rgfsf] ljsf; ug]{ / ;f]dWo] ^& k|ltztdf afx|} dlxgf l;FrfO ;'ljwf pknAw u/fpg] u/L] l;FrfO k|0ffnLx¿sf] ljsf; ug]{ d'Vo nIo /x]sf] 5 .

g]kfnsf] 7"nf] hgzlQm s[lifdf cfl>t /x]sf] / cy{tGqsf] cfwf/g} s[lif ePsf]n] s[lifIf]qsf] ljsf; geO{ g]kfnsf] ljsf; ;Dej 5}g . s[lifsf] cfw'lgsLs/0f ug{ / pTkfbg tyf pTkfbsTj a9fpg Jojl:yt l;FrfOsf] ;'ljwf pknAw u/fpg' clt cfjZos /x]sf] 5 .

 

g]kfndf ;tx l;+rfO{ tyf e"ldut hn l;+rfO{ tyf k/Dk/fut s'nfx¿af6 x'g] l;+rfO{sf tl/sfx¿ pknAw 5g\ . tyf s[lif If]qsf ljsf;sfnflu gofF gofF l;FrfOsf k|ljlwx¿sf] ljsf; tyf k|of]u eO/x]sf 5g\ h:t} ;]tL gbLdf k|of]udf cfPsf] lnˆ6 Ol/u]zg, yf]kf l;FrfO, kmf]x/f l;+rfO{ tyf :ofnf] 6\o'aj]n, cfsfzsf] kfgL ;Íng, v]/ uPsf] efG;fsf] kfgLsf] k'gM k|of]u cflb h;af6 ;LdfGt s[ifsx¿sf] klg l;FrfOdf kx'Fr ;Dej ePsf] 5 . g]kfn ;/sf/n] bL3{sfnLg ;f]+r cg';f/ :jLs[t u/L nfu' u/L ;s]sf] hn;|f]t /0fgLlt tyf /fli6«o hn of]hgfsf] cjwf/0ff cg';f/ ;g\ @)@& ;Dddf b]zsf] l;FrfO of]Uo hldgdWo] (& k|ltzt hldgdf l;FrfO ;'ljwf k'Ug] u/L l;FrfO ;+/rgfsf] ljsf; ug]{ / ;f]dWo] ^& k|ltztdf afx|} dlxgf l;FrfO ;'ljwf pknAw u/fpg] u/L] l;FrfO k|0ffnLx¿sf] ljsf; ug]{ d'Vo nIo /x]sf] 5 .

g]kfnsf] 7"nf] hgzlQm s[lifdf cfl>t /x]sf] / cy{tGqsf] cwf/g} s[lif ePsf]n] s[lifIf]qsf] ljsf; geO{ g]kfnsf] ljsf; ;Dej 5}g . s[lifsf] cfw'lgsLs/0f ug{ / pTkfbg tyf pTkfbsTj a9fpg Jojl:yt l;FrfOsf] ;'ljwf pknAw u/fpg' clt cfjZos /x]sf] 5 .

 

s[ifs ynf]M======

-o; ynf]df cfˆgf s[lifhGo ;d:of n]lv k7fpg'xf];\, xfdL lj1sf] ;xof]udf lgbfg pknAw u/fpF5f}+ –s[lif klqsf_

 

 

? >L /d]z d]xtf, lrd8L, ;'g;/LM afnL la?jfdf ;"Id vfBtTjsf] cfjZostf x'G5 eGb5g\ . s] xf] of] ;"Id vfBtTj<

s[lif klqsfM afnLla?jfx¿sf] j[l4 tyf pTkfbgsf nflu sl/a !^ j6f vfBtTjsf]  cfjZostf kb{5 . != gfO6«f]hg, @=km:kmf]/;, #= kf]6f;, $=SoflN;od, %= DofUg]l;od, ^=;Nkm/ &= af]/fg, &=cfO/g,